Boşanma davalarında, açılan dava sonuçlanıncaya kadar Aile Mahkemesi hakimi tarafından eşler veya çocuklar için geçici önlemlerin alınmasına karar verilebilir. Bu taleple olabileceği gibi talep zorunluluğu olmaksızın, olaya göre hakim resen de bu tedbirlerin alınmasına karar verebilir. Bu makalemizde bu hususların ayrıntılı olarak incelenmesi ve aktarımının sağlanması amaçlanmıştır.

Boşanma davaları süresince Aile Mahkemesi hakimi tarafından eşlere karşı geçici önlemler alınmasına karar verilebilir. Bu önlemler eşlerin barınmasına ilişkin, geçimine ilişkin, malların yönetimine ilişkin ve bunların dışında hakimin dava içeriğine göre uygun gördüğü her türlü geçici önlemler olabilir. Eşlere karşı alınan geçici önlemler talep olmasa dahi, aile hakimi tarafından resen alınması gereken önlemlerdir. 

Eşlerin geçimine ilişkin alınan geçici önlemlerde geçim önlemi bu hususta miktar belirlenerek tedbir nafakası kararı verilmek sureti ile alınır. Boşanma davalarında talep olmasa dahi dava süresince eşlerin geçinebilmesi için hakim,  uygun miktarda tedbir nafakası verilmesine karar verir. Tedbir nafakası aylık olarak ödenmekte olup bu nafakanın boşanma kararı kesinleşinceye kadar infazı mümkündür. Belirlenen nafaka yükümlülüğü aksi bir karar olmadığı takdirde boşanma kararı kesinleşinceye kadar devam eder.

Eşlere ilişkin geçici önlemlerin hepsine ilişkin olarak belirtilmesi gereken önemli hususlar; 

-Geçici nitelikteki tedbir kararları her zaman istenebilir.

-Hakim tarafından resen geçici nitelikteki tedbir kararı alınabilir.

-Alınan geçici nitelikteki tedbir kararları ancak uyuşmazlık konusunda olabilir.

-Boşanma davasında verilen tedbir kararının tek başına kanun yoluna başvurusu mümkün değildir. Bu kararlar ancak esas hükümle birlikte istinaf veya temyiz edilebilir.

-Boşanma kararının kesinleşmesi ile birlikte geçici önlemler ortadan kalkar.

-Evlilik dışı ilişki yaşayan eşe uygulanmaz. Evlilik dışı ilişkisi bulunan eş tedbir nafakasından yararlanamaz.

Barınma Önleminin Özellikleri 

Barınmaya ilişkin önlemlerin süresi boşanma davasının başından sonuçlanmasına kadar bir süre ile sınırlıdır. Davanın kesinleşmesi ile birlikte alınan önlem kendiliğinden ortadan kalkar. Alınan önlem kararı hakkında dava sürecinde değişiklik yapılabilir. Hakim gerekli gördüğü takdirde önlemi kaldırabilir, değiştirebilir veya yerine yenisini koyabilir. Barınma konusunda geçici önlem kararı verilirken bu önlemin alınması hususunda gerekli araştırma yapılmalıdır. Bu araştırma konusunda eş ile çocukların oturduğu yerin ve mülkün kimin üzerine kayıtlı olduğunun araştırılması gerekmektedir. Bu önlem kararı eşlerin ortak kullanımında olan bir eşya üzerinde de alınabilir. Son olarak önlem şerhe ilişkinde alınabilir. Önlemin şerhe ilişkin alınması, eşlerden birine ait olan konutun dava süresi boyunca geçerli olacak şekilde geçici olarak aile konutu şerhi konulması ile gerçekleşir.

Eşlerin Mallarının Yönetimi İçin Alınan Önlemin Özellikleri

Dava süresinde hakimin, söz konusu taşınmaz üzerinde eşlerden birinin tasarruf yetkisini kaldırırsa resen durumun tapu kütüğüne şerh edilmesine karar verir. Tasarruf sınırlandırılması isteği hususunda yetki itirazı yapılabilmesi için davanın kendisine karşı yapılmış bir yetki itirazı bulunmalıdır. Eşlerin ayrı yaşamalarının sebebi boşanma davası dışında haklı bir sebebe dayanıyorsa bu durumda mallar üzerinde önlem alınması için eşlerden birinin rızası gerekir. Yani bu durumda hakim, eşlerin mallarının yönetilmesi için önlem alma hususunda resen karar alamaz.  

Mal Rejimleri kapsamında malların yönetimine ilişkin geçici önlemler farklılık gösterebilmektedir. Bu hususta eşler kendi aralarında yasada gösterilen mal rejimlerinden birini belirleyerek mal rejimi sözleşmesi yapabilir. Sözleşme yapılmaması halinde kural rejim uygulanır. Kural mal rejimi olarak üç adet mal rejimi belirlenmiş olup ayrıca olağanüstü mal rejimi düzenlemesi getirilmiştir.

Kural Mal Rejimine göre, her eş yasal sınırlar dahilinde kişisel malları ile edinilmiş mallarını yönetme, kullanma, yararlanma ve bunlar üzerinde tasarrufta bulunma hakkına sahiptir. Haklı bir sebep olmaksızın eşlerden biri diğer eşin rızası olmadığı takdirde paylı mülkiyet söz konusu olan maldan payı üzerinde tasarrufta bulunamaz.

Mal Ayrılığı Rejimine göre, eşlerden her biri yasal sınırlar içinde kendi mal varlığı üzerinde yönetim, yararlanma ve tasarruf hakkını korur. Bu bakımdan mal ayrılığı rejimi bir mal rejimi sayılmaz.

Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimine göre, eşlerden her biri kendi mal varlığı üzerinde kural olarak yönetim, yararlanma ve tasarruf yetkisine sahiptir. Bu noktada bu rejim seçilebilir rejimlerden olup eşler bu yetkilerini yasal sınırlar içerisinde kullanabilir. 

Mal Ortaklığı Rejimine göre, eşler evlilik birliği içerisinde edinilen malları ortak olarak evlilik birliği yararına yönetirler. Her eş bu ortaklığı yükümlülük altına sokabilir ve bu ortak mallar üzerinde tasarrufta bulunabilir. Bu husus olağan sınırlar içerisinde yapılmakla birlikte bu olağan sınırların dışında bir yükümlülüğe sokma ve tasarrufta bulunma halinde diğer eşin rızası gerekir.

Kanunun uygulamasında çocuk olarak tanımlanan kişiler, henüz on altı yaşını tamamlamamış olan kişileri ifade etmektedir. Boşanma davasında hakim, dava süresince gerekli olan çocukların bakımı ve korunmasına ilişkin geçici önlemler alınmasına karar verebilir. Bu husus talep dahilinde olabileceği gibi hakim kendisi resen de geçici önlem alınmasına karar verebilir. 

Bu geçici tedbirler;

-Çocuğun bir tarafın geçici olarak himayesine bırakılması

-Çocukla geçici kişisel ilişki kurulması

-Çocuk için geçici tedbir nafakası verilmesi

-Çocuk mallarına ilişkin geçici önlem alınması

-Çocuk kaçırmada önlem alınması 

Bu tedbirlerin alınması durumunda, alınan geçici tedbir kararına ilişkin olarak tek başına kanun yoluna başvuru mümkün değildir. Direkt olarak genel dosya kapsamında kanun yoluna başvuru yapılabilir. Geçici nitelikteki tedbir kararları tefhim ve tebliğ olunması ile ortadan kalkar.

Çocuğun eşlerden birinin himayesine bırakılması durumu da boşanma davasında alınan geçici önlemler kapsamında önemli önlemlerden biridir. Bu husus velayet hakkının kullanılması  değildir. Sadece boşanma davası süresince çocuğun hangi tarafta kalacağı yönünde verilen bir karardır.