Boşanma Maddi Ve Manevi Tazminat

Evlilik birliğinin kurulması ile birlikte tarafların birbirlerinin ayrıca evlilik birliğine karşı maddi ve manevi sorumlulukları meydana gelmektedir. Tarafların evlilik birliğini sürdürmeleri imkansız hale geldiği zaman ise boşanma müessesine başvurma zorunluluğu meydana gelmektedir. Evlilik birliğinin taraflara yüklediği maddi sorumluluklar, evlilik birliğinin sona ermesinden sonra da bazı durumlarda devam etmektedir. Türk Medeni Kanunu’nu madde 174 evlilik birliğinin sona ermesi sonucunda bazı koşulların varlığı halinde tarafların maddi ve/veya manevi tazminat talep etmesinin mümkün olacağını düzenlemektedir.   

TMK m.174' e göre; Mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun bir maddi tazminat isteyebilir. Boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevi tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir.

Türk Medeni Kanunu’nun ilgili maddesinde anlaşılacağı üzere maddi ve manevi tazminat aynı maddenin farklı fıkralarında düzenlenmiş olsa da talep konusunda aranan şartlarda bazı farklılıklar mevcuttur.

Evlilik birliğinin kurulmasıile tarafların karşılıklı maddi ve manevi sorumlulukları, evlilik birliğininsona ermesi ile ortadan kalkmaktadır. Boşanmanın gerçekleşmesi sonucundaevlilik birliğinin taraflara sunduğu maddi imkanlardan yoksun hale gelen tarafdaha az kusurlu ya da kusursuz ise yükümlü olan taraftan maddi tazminat talepedebilmektedir. Maddi tazminatın talep edilebilmesi için bazı koşullarınvarlığı aranmaktadır.

Maddi tazminat talebi boşanma davası ile birlikte istenebileceği gibi boşanma kararının verilmesinden itibaren 1 yıl içerisinde de ayrı bir dava konusu ile istenebilmektedir. Kararın verildiği tarihten itibaren 1 yıl geçmekle talep edilmeyen maddi tazminat için dava hakkı zaman aşımına uğramaktadır. Maddi tazminata ek olarak istenilen faiz talebi, maddi tazminat kararının kesinleşmesi ile hükmedilen bedel üzerinden işlemeye başlayacaktır. Maddi tazminatın belirlenmesinde taraflardan ödemekle yükümlü eşin sosyal ve ekonomik durumu mahkeme nezdinde göz önünde bulundurulmaktadır. Mahkeme maddi tazminat talebinde bulunan tarafın talebi ile bağlı olmamakla birlikte talep bir üst sınır oluşturmaktadır. Maddi tazminat mahkeme kararı ile toptan ödenebileceği gibi irat biçiminde de ödenebilmektedir.

Evlilik birliğinin sona ermesi sonucunda boşanma davasına konu edilen nedenler veya boşanma sonrası taraflardan birinin duyduğu üzüntü, elem ve kederin kişide bırakmış olduğu psikolojik travma sonrası bir nebze de olsun hafiflemek adına manevi tazminat talep edilebilmektedir. Manevi tazminatın talep edilebileceği Türk Medeni Kanun’da düzenlenmektedir. Manevi tazminatın hükmedilmesi için bazı şartların varlığı gerekmektedir.

Manevi tazminat talebi boşanma davası sırasında açıklanabileceği gibi boşanmanın gerçekleşmesinin ardından 1 yıl içerisinde de istenebilmektedir. 1 yılın sonunda dava hakkı zaman aşımına uğrayacaktır. Manevi tazminat talebinde bulunan tarafa hükmedilen bedel kararın kesinleşmesinden itibaren belirlenen faiz üzerinden hesaplanacaktır. Manevi tazminatın belirlenmesinde eşin içerisinde bulunduğu üzüntü,elem ve kederin kişide bıraktığı psikolojik buhranın ciddiyeti ve bırakacağı hasarlarda önemlidir. Hakim talep edilen tazminat miktarı ile bağlı olmamakla birlikte talep üzerinde bir bedele karar verememektedir. Mahkemenin tazminatın belirlenmesinde re’sen gözeteceği bir diğer husus ise tazminat ödemekle yükümlü olan tarafın sosyal-ekonomik durumu ve alım gücünün belirlenmesidir. Manevi tazminat, maddi tazminattan farklı olarak irat biçiminde ödenmemektedir. Tazminat ödemekle yükümlü olan eş toptan ödeme yapabilmektedir.

TMK m.176' a göre; Maddi tazminat ve yoksulluk nafakasının toptan veya durumun gereklerine göre irat biçiminde ödenmesine karar verilebilir.   Manevi tazminatın irat biçiminde ödenmesine karar verilemez.

İrat biçiminde ödenmesine karar verilen maddi tazminat veya nafaka, alacaklı tarafın yeniden evlenmesi ya da taraflardan birinin ölümü halinde kendiliğinden kalkar;alacaklı tarafın evlenme olmaksızın fiilen evliymiş gibi yaşaması,yoksulluğunun ortadan kalkması ya da haysiyetsiz hayat sürmesi halinde mahkeme kararıyla kaldırılır. Tarafların mali durumlarının değişmesi veya hakkaniyetin gerektirdiği hallerde iradın artırılması veya azaltılmasına karar verilebilir. Hakim, istem halinde, irat biçiminde ödenmesine karar verilen maddi tazminat veya nafakanın gelecek yıllarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre ne miktarda ödeneceğini karara bağlayabilir.

Boşanma davası ile birlikte talep edilmeyen tazminatlarda görevli mahkeme Aile Mahkemesi’dir. Tazminat talebinde yetkili mahkeme genel yetki kurallarına göre davalının ikametgah mahkemesidir.

ANAHTAR KELİMELER : boşanma davası,maddi ve/veya manevi tazminat, kusur, maddi tazminat bedeli, maddi ve/veya manevi tazminat davasında görevli yetkili mahkemesi, aile mahkemesi